Een essay geschreven door Charles Eisenstein

Vertaling: Ton Maas

Een donkere spiegel toont je gelaatstrekken die je liever niet onder ogen wilt zien. Je kijkt naar het weerzinwekkende gezicht voor je, een karikatuur van alles wat verachtelijk is, om vervolgens vol afschuw te beseffen dat het geen portret is maar je spiegelbeeld.

De politieke nederlaag van Donald Trump bij de verkiezingen van 2020 vormt een keerpunt voor de quasi-politieke beweging die losjes gegroepeerd is rond de samenzweringsmythe van QAnon en, meer in het algemeen, rond Trump zelf. En omdat Trump en QAnon een donkere spiegel waren voor de samenleving als geheel, is het ook een keerpunt voor ons allemaal.

Voor degenen die er niet bekend mee zijn: de QAnon beweging kwam op aan het begin van Trumps presidentschap, toen een mysterieus persoon, die zich Q noemde en beweerde een insider van de regering te zijn, cryptische berichten begon te posten op internetplatforms, met name 8Chan. Die berichten bevatten aanwijzingen en claims dat Donald Trump bezig was een briljant plan ten uitvoer te brengen om zijn vijanden te verslaan, de Deep State te ontmantelen en Amerika weer groots te maken. De mantra die de volgelingen (we noemen hen ‘QAnons’) moest sterken in hun geloof, luidde ‘Vertrouw op het plan’. Hoe slecht het er ook uitzag voor Trump, de overwinning was nabij.

Op dit moment (eind november 2020) zou je denken dat de QAnons geen andere keus hebben dan hun geloof op te geven. Maar dat gebeurt niet. Rechtse alternatieve media verspreiden nog steeds wanhopige theorieën over hoe Trumps schijnbare nederlaag een briljante truc zou zijn om alsnog zijn slag te slaan. Nadat hij is afgetreden, zelfs als hij in de gevangenis zou belanden, zal de mythe slechts een andere vorm aannemen, aangezien ze slechts een uitvloeisel is van een veel omvangrijker en oude mythologie, die wordt aangedreven door onderdrukte sociale en psychologische krachten.

Hetzelfde geldt voor het Trumpisme in het algemeen. Het is dus belangrijk om in deze donkere spiegel te kijken en te zien wat er verborgen wordt. Anders resten ons slechts twee akelige opties, de een nog vervelender dan de ander: (1) Binnen enkele jaren zal er een nieuwe en geduchte demagoog opstaan die deze onderdrukte krachten zal laten uitmonden in een fascistische coup. (2) Een neoliberale corporatocratie zal onder de mantel van progressieve waarden de bevoegdheden van toezicht, censuur en controle die ze inmiddels heeft verworven, consolideren om een techno-totalitaire staat te vestigen en daarmee die krachten voorgoed onderdrukken.

Volgens mij is er een andere optie, die mogelijk wordt als we bereid zijn in de spiegel kijken en hierboven genoemde onderdrukte krachten bij de bron aanpakken. Genezen in plaats van bestrijden is daarbij het devies. Ik noem het de mooiere wereld waarvan we in ons hart weten dat die mogelijk is.

Begin oktober is Charles Eisenstein in Nederland. Deze inspirerende Amerikaanse dwarsdenker heeft lak aan heilige huisjes. Volgens hem zou de hele wereld ons heilig moeten zijn, iets wat hij hartstochtelijk bepleit in boeken als Naar Een Economie Van Verbinding en De Betere Wereld waarvan we in ons hart weten dat die mogelijk is. Op donderdag 3 oktober is Eisenstein in Amsterdam (de Duif) en presenteert dan de Nederlandse vertaling van beide boeken. Op zaterdag 5 oktober gaat hij in Leusden (ISVW) in gesprek met enkele geestverwanten. Tickets zijn nu in de verkoop!

In de betere wereld zoals Charles Eisenstein (auteur, spreker en onderzoeker) zich die voorstelt, geven we elkaar alles wat we ooit ontvangen hebben, en dat is volgens hem ook echt alles. De wereld is ons immers geschonken en kan dus eigenlijk niemands eigendom zijn. Wat daarbij vooral in de weg staat, is onze economie en dan vooral het huidige geldstelsel, dat het mogelijk maakt om geld te verdienen met geld. We moeten dus ont-gelden. Voor zover we daarna nog steeds zoiets als geld nodig hebben, bepleit hij een munteenheid die vanzelf steeds minder waard wordt: ontwaardend geld. Omdat we dan niet meer alles uitdrukken in geld, komen we volgens hem vanzelf uit bij wat in deze wereld echt waardevol is: natuurlijk kapitaal, maatschappelijk kapitaal, cultureel kapitaal en spiritueel kapitaal.

Bij Eisenstein dus geen wollige kreten, loze beloften en ronkende vergezichten, maar een realistisch en wenkend perspectief waarin alles draait om hoe wij zelf onze wereld vormgeven door de manier waarop we ons tot elkaar en de natuur verhouden. Zo mild als zijn mensbeeld is, zo scherp is zijn systeemkritiek. Iedereen kan een belangrijke positieve bijdrage leveren, al is die nog zo ‘klein’. Wie de zorg voor een zieke oudere op zich neemt, doet niet onder voor de activist die op de barricade staat.

Charles Eisenstein

‘What you will give to the world will come back to you somehow, because we’re not really seperate, we’re interdependent.’ ~Charles Eisenstein bij Oprah Winfrey.

Ons Verhaal

Hoe geven we het gedachtegoed van Kees Schuurman, de psychiater die vijftig jaar geleden aan de wieg stond van het Centrum voor Zelfbezinning, een actuele injectie? Dat vroegen Lukas en Ton zich af toen ze begonnen aan de voorbereidingen van dit halve-eeuwfeest. Uitgever Felix, die al bezig was met de heruitgave van enkele van Schuurmans boeken, had wel een idee: Charles Eisenstein was volgens hem de aangewezen persoon. Een avontuurlijke denker met een helikopterperspectief die tegelijk ook inzoomt op eigen verantwoordelijkheid en bovendien wijst op het noodzakelijke verband tussen die uitersten: gemeenschap. Spannend, want zelf hadden wij (Lukas en Ton) nog nooit van Charles gehoord – en Charles ongetwijfeld ook niet van Schuurman, laat staan van ons. Maar hoe meer we aan de weet kwamen over Eisenstein en zijn ideeën, des te meer we ervan overtuigd raakten dat we op het juiste spoor zaten. 

Zinzien v.l.n.r.: Stefan Schotsborg, Ton Maas, Lukas van Steveninck, Sanja Javor, Felix Erkelens, Stephanie Wijte en Hamid Acharrab.

Bovendien bleek hij bereid om naar Nederland te komen voor een lezing/boekpresentatie en een symposium, en dat wilde hij – geheel in de geest van wat hij al jaren uitdraagt – doen in ruil voor een geschenk. Hoefde niet eens aan hem – mocht ook aan iets of iemand anders. Heel even leken we roependen in de woestijn met onze nieuwe liefde, maar toen raakte de zaak in een stroomversnelling. We bleken helemaal niet de enigen die waren ‘aangeraakt’ door de ideeën van deze wonderlijke Amerikaan. Stephanie had zich bij Charles gemeld met het aanbod de helpende hand te bieden tijdens een bezoek aan Nederland. Dat kwam dus prima uit! Vanwege onervarenheid met het organiseren van dergelijke evenementen vroeg Ton aan Sanja hoe zij dat allemaal deed bij de concerten die ze organiseert in onder meer De Duif en het Zonnehuis. Wat ga je daar dan doen? vroeg ze belangstellend, nadat ze had uitgelegd hoe ze allerlei zaken praktisch oplost. ‘Iets met ene Eisenstein’, antwoordde Ton. ‘Eisenstein!?’ riep Sanja stralend. ‘Die vind ik geweldig! Ik doe mee! En weet je, ik werk sinds enige tijd samen met Hamid en Stefan. Die moeten we er zeker bij betrekken.’ Zo gezegd, zo gedaan, en sinds half juni is ‘Team Eisenstein’ oftewel ZinZien officieel in de lucht. Zo leidde een langverwacht feestje tot nieuwe uitdagingen en verrassende ontmoetingen met allerlei verwante zielen en geesten, met wie we ook na deze spannende driedaagse in oktober van plan zijn om vruchtbaar te blijven samenwerken.